مقاله: شرق شناسی و روشنفکری در ایران

شرق شناسی و روشنفکری در ایران

رضا بیگدلو

مقدمه

شرق‏شناسی به عنوان پدیده‏ای که در چند سده اخیر کشورهای شرقی با آن مواجه هستند، عبارت است از مطالعات و تحقیقاتی که کشورهای غربی در مورد مسائل تاریخی، اجتماعی، مردم ‏شناسی، زبان شناختی، فرهنگی، مذهبی و غیره کشورهای شرقی انجام می‏دهند. در مورد اهداف و انگیزه‏ها و شیوه پژوهش‏های شرق‏شناسی نظرات متفاوتی بیان شده است که مهمترین آن‏ها دو نظریه است. یکی اینکه شرق‏شناسی مجموعه مطالعات بی‏غرضانه و علمی است و اشخاص بنا به ذوق و علاقه به آن مشغول می‏شوند. غرض از مطالعات شرق‏شناسی شناخت و کشف تمدن‏ها و مسائل مختلف جامعه شرقی است و چون و چرا در شیوه و نتایج مطالعات آنها جز از جهت معیار و ملاک‏های علمی وجهی ندارد و تنها با پژوهش دقیق‏تر و علمی‏تر می‏توان درستی یا نادرستی مطالعات شرق‏شناسی را معلوم کرد.  نظر دیگر این است که شرق‏شناسی به مقتضای منافع و مصالح اروپائیان به وجود آمده و در پشت سر این پژوهش‏ها اهداف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نهفته است. و مراکز متعدد شرق‏شناسی نیز در راستای این اهداف به وجود آمده‏اند و به صورت غیر مستقیم یا مستقیم نتیجه پژوهش‏های شرق‏شناسی در جهت استیلا و استعمار کشور‏های شرقی به کار می‏رود.

برای قضاوت دقیق‏تر در این باره و پی بردن به ماهیت شرق‏شناسی باید دورویه بورژوازی غرب و مبانی تشکیل دهنده این تمدن را درنظر گرفت و تکیه بر هر یک از نظریات فوق پاسخ سوال را ناقص می‏گذارد و صرفا دیدن یک روی قضیه است. واقعیت این است ، همان‏طور که تمدن اروپایی بر دو پایه بنا نهاده شده است یکی علم و دانش و فناوری و پیشرفت‏های علمی و تکنولوژی، دیگری هم استعمار و استثمار کشورهای جهان سوم برای تامین منافع و استفاده از بازار و منابع اولیه آن‏ها برای کارخانجات صنعتی خودشان است.

یادداشت: مقالاتی از استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی

درود

سه مقاله زیر از استاد شفیعی کدکنی برای درک بهتر همه ما از مبهم نویسی و فدا شدن معنا به پای لفظ مفید است. البته فواید دیگری هم دارد که با خواندنشان بدان پی می بریم.

دانلود مقالات شعر جدولی؛ شکار معانی در صحرای بی معنی؛ جادوی مجاورت

به یاد دکتر کورش صفوی

تصمیم داشتم و دارم در این صفحه کمتر دست به سرقت مطلب از این طرف و آن طرف بزنم، ولی دیدم نمی شود. مطلب زیر را سالها پیش از تارنمای شورای گسترش زبان فارسی گرفته ام و اینجا می گذارم تا هم یادی از استاد کرده باشم و هم بخشی از حرفهایی که می خواستم بزنم را از زبان جناب آقای صفوی بخوانید.

پس‌رفت در پژوهش ادبیات فارسى

منبع: تارنمای شورای گسترش زبان فارسی، ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۷، مصاحبه کننده: خانم  فیروزه ناظری

گرچه گاه تصور می‌شود واژه‌ها صرفاً باید توسط فرهنگستان ادب فارسى ساخته شوند، ولى به عقیده دکتر کوروش صفوى، مردم مهمترین مرجع واژه سازى هستند. این زبان‌شناس و استاد دانشگاه، معتقد است حتى نباید نگران واژه‌هایى بود که در میان جوانان رایج می‌شود، چه آنکه نسل‌هاى پیشین نیز واژه‌هایى ساخته‌اند که هیچگاه پیش از آن استفاده نمی‌شد.